Để tìm hiểu nguyên nhân vì sao một số mẹ áp dụng phương pháp
ăn dặm cho con nhưng lại không thành công, mời các mẹ tham khảo phương
pháp ăn dặm kiểu Nhật đã áp dụng cho con thành công của mẹ Ổi Mít.
Thực ra phương pháp này chỉ có tính tham khảo, còn thì tùy tình hình
của từng bé mà chúng ta biến chuyển sao cho phù hợp với con nhất.
Phương pháp ăn dặm của mẹ bé Ổi
Mít đến giai đoạn ăn dặm. Mẹ Ổi Mít muốn viết lại đây kinh nghiệm
nuôi con xương máu về những sai lầm trong nuôi con kiểu Việt Nam, và
những học hỏi đã học được ở bên này, để tự lên giây cót cho mình lần này
chăm Mít, để chia sẻ kinh nghiệm với những bà mẹ Việt Nam khác. Thậm
chí là lời kêu gọi tha thiết, bởi vì mẹ Ổi đã quá ngấm “xương máu”, mà
hàng ngày vào các diễn về trẻ thơ vẫn thấy 100% các bà mẹ ở VN vẫn đang
nuôi sai phương pháp, để rồi 99% nuôi con rất vất vả, đau đầu mãi về
chuyện ăn uống của con. Đây là những chủ đề sôi động trên diễn đàn chăm
sóc trẻ con ở VN:
- Con chán ăn, lười ăn. Nhìn thấy bát cháo là quay mặt đi.
- Ăn phải đi rong, bật ti vi, cả nhà phải làm đủ trò…, thậm chí là bóp miệng con nhét cháo vào.
- Ăn ngậm: Ngậm cơm, cháo cũng ngậm chảy nước ra. Mẹ quát, con sợ thì mới nuốt.
- Đổi vị đủ thứ cũng không làm con thích. Sao nấu ngon thế mà nó không ăn?
- Thử cho ăn cơm thì bé không biết nhai. Làm sao để con biết nhai? Con
nhà tôi gần 2 tuổi rồi mà không biết nhai, toàn nuốt chửng. Ăn hơi thô
là ọe. Mẹ giải thích làm mẫu thế nào cũng không được.
- Có bé biết nhai nhưng chỉ ăn chơi chơi, không chịu ăn nhiều cơm, hoặc nhai rồi nhè không nuốt được.
Với những đứa lớn rồi, biết nhai rồi, 3-4 tuổi rồi thì vẫn:
- Ăn chậm và rất chậm.
- Lười nhai, hơi tý thì nhè ra.
-Không tự xúc, phải đút mới ăn…
Đó là những vấn đề chung ở Việt Nam hầu như đứa trẻ nào cũng mắc, phổ
biến tới mức mọi người cho đó là đương nhiên, trẻ con là thế. Nhưng
thực ra, không đứa trẻ nào ở đây như vậy, có chăng là có đứa ăn ít, đứa
ăn nhiều, còn tất cả các vấn đề còn lại là chuyện lạ đối với họ. Những
cảnh mẹ bê bát cháo chạy theo con, thỉnh thoảng đút một thìa ở đây không
bao giờ có. Việc ăn/cho con ăn đối với trẻ con ở nhà chỉ như là nhồi
dinh dưỡng cho con, trong khi đáng ra việc ăn phải là một trong những sự
sung sướng của con người/sinh vật nói chung. Dinh dưỡng chỉ là 1 trong
những mục đích của việc ăn. Chính lúc bé vui vẻ trong bữa ăn cũng là lúc
bé phát triển trí tuệ, tình cảm, vì bé học được các mùi, vị, cảm nhận
được tình cảm gia đình đầm ấm, vui vẻ trong bữa ăn. Chứ để xảy ra những
vấn đề trên thì thành ra, cái “sự ăn của trẻ” lại là việc stress của bố
mẹ, con cái, ảnh hưởng đến phát triển tinh thần của bé.
Tại sao lại có sự khác nhau mang tính hệ thống như vậy? Có phải là do
cách nuôi khác nhau? mà theo mẹ Ổi, cách nuôi ở Việt Nam có một sai lầm
cơ bản là: thời gian cho bé ăn bột/cháo quá lâu do quan niệm sợ bé bị
đau dạ dày, do ý nghĩ chưa có răng hàm thì không ăn thô được. (trẻ nên
ăn cháo đến 2 tuổi).
Thời kỳ ăn dặm:
Theo bản năng, hay còn gọi là mụ dạy, tầm từ tháng thứ 8 đến 1 tuổi,
thời kỳ mọc răng, bé sẽ tự nhiên có phản xạ nhai. Ở Nhật, người ta tập
nhai cho bé theo giai đoạn phát triển bản năng này. Nghĩa là thời gian
bé tập ăn dạng nhuyễn như bột rất ngắn, chỉ khoảng 1-2 tháng, chủ yếu để
bé quen thìa và tập dùng lưỡi đưa thức ăn vào họng để nuốt. Từ tháng
thứ 7-8 trở đi, bé đã ăn thô hơn một chút-cháo hạt loãng, 9-11 tháng
cháo hạt đặc, 1-1,5 tuổi bé nhai tốt và có thể ăn cơm nát-cơm thường.
Tuy nhỏ như vậy nhưng bé biết nhai và có thể ăn thô một cách dễ dàng tự
nhiên như trẻ 1 tuổi thì sẽ biết đi vậy. Chính nhờ bé có thể ăn đa dạng
sớm và không có giai đoạn nào bé phải ăn một dạng thực phẩm quá lâu dài
đã giúp bé ăn ngon miệng hơn.
Mọi người ở VN thường có lo lắng, ăn cơm sớm như vậy sẽ đau dạ dày.
Thật ra thì trẻ con Nhật tập ăn như vậy bao đời nay mà người Nhật họ vẫn
sống lâu và sống khỏe đấy thôi. Chưa có người Nhật nào nghe mẹ Ổi nói
về lo lắng này lại tỏ ý nghi ngờ đồng tình. Cũng không chỉ có Nhật mà ở
các nước tiên tiến trên thế giới như Mỹ, Úc, Anh Pháp … họ đều cho bé
tập ăn như thế. Về phương diện khoa học, mẹ Ổi tin là họ có nhiều nghiên
cứu đáng tin cậy hơn VN. Hơn nữa theo thiển ý của mẹ Ổi, tạo hóa sinh
ra mọi thứ đều tương xứng với nhau. Nếu con rắn ăn bằng cách nuốt chửng
thì cơ chế tiêu hóa của nó sẽ giúp nó tiêu được thức ăn không cần nhai.
Con bò chỉ có răng hàm dưới mà không có hàm trên thì sẽ có cái dạ dày
tương ứng với độ nhai thức ăn của nó. Cũng như thế, nếu con người có
phản xạ nhai lúc 8 tháng thì không có lẽ gì cái dạ dày lại chỉ thích ứng
với kiểu ăn nuốt chửng đến 2 tuổi. Sau đó lại phải ra sức tập nhai cho
bé một cách khó khăn. Đó mới là phản tự nhiên. Ăn cháo mãi, chán ăn sợ
ăn rồi lại cho uống thuốc kích thích tiêu hóa để bé thèm ăn mới là phản
khoa học. Ở đây hoàn toàn không có khái niệm này.
Tìm hiểu thêm về sự liên quan giữa bệnh dạ dày và ăn thô sớm, chưa
tìm được nghiên cứu nào khẳng định điều này, ngược lại mẹ Ổi được biết
hóa ra bấy lâu nay người ta đã nhầm khi qui cho bệnh dạ dày có nguyên
nhân từ chế độ ăn, chế độ sinh hoạt.. Kỳ thực, bệnh có nguyên nhân chính
là do một loại vi khuẩn mang tên Helicobacter Pylori. Phát hiện này mới
được công nhận không lâu và đã làm thay đổi 180 độ phương pháp chữa trị
bệnh dạ dày hiện nay. Các vấn đề như sinh hoạt, stress, chế độ ăn chỉ
là xúc tác khiến bệnh nặng hơn chứ không phải là nguyên nhân trực tiếp
gây ra bệnh. Tỷ lệ người mắc bệnh dạ dày ở VN thuộc diện cao so với thế
giới cho dù người VN ăn cháo lâu như vậy, vì môi trường vệ sinh ở VN
kém.
Ở VN thường là các bé được cho ăn bột đến gần 1 tuổi, rồi tiếp tục ăn
cháo đến 2 tuổi. Trong khi thực tế thì hiếm bé nào hào hứng ăn cháo
ngon lành đến 2 tuổi. Phần lớn chỉ trên dưới 1 tuổi là bắt đầu có phản
ứng chán cháo rồi. Nhiều người không nghĩ đến thử cho bé ăn cơm, bé chán
cũng phải ăn cháo tiếp, cũng có nhiều bé tỏ ý muốn ăn cơm rõ ràng nhưng
vì sợ hại dạ dày mà cha mẹ vẫn cố gắng ép bé ăn cháo. Khổ cả mẹ lẫn
con. Bố mẹ phải tìm đủ mọi cách dỗ bé ăn: cho bé vừa ăn vừa xem tivi, bế
đi ăn rong, vừa ăn vừa chơi đồ chơi…Nhân lúc bé để ý cái khác để đút
trộm 1 thìa vào miệng bé. Bố mẹ thấy bé chịu ăn, nhồi được vào bụng bé
là thỏa mãn. Nhưng bé ăn mà không biết là mình ăn, không biết ngon miệng
là gì. Dần dần bé dửng dưng với ăn uống. Khi mẹ cố công đổi món cũng
không thay đổi được tình hình. Cứ ăn là lắc cái đã. Cũng vì không thích
ăn, không chủ động ăn mà bị đút vào miệng nên nhiều đứa mắc tật ngậm. Mẹ
đút cái gì vào mồm à, thì cứ để đó vậy. Có đứa còn phun ra phì
phì.,,làm bố mẹ tức phát điên, hoặc ngán quá mà dễ nôn ọe. Có đứa nhìn
thấy bát đã sợ khóc, trốn, hay quen nuốt chửng nên khi ăn thô hơn là dễ
ọe….Việc cho con ăn cứ như là cực hình với cả bố mẹ lẫn con cái. Nhưng
không thì chẳng biết làm sao để bé ăn. Sai lầm nọ kéo theo sai lầm kia.
Cũng có những bé vẫn chịu ăn cháo tuy không hào hứng nhưng cũng không
đến nỗi quá khó khăn cho bé ăn thì bố mẹ cứ yên tâm với suy nghĩ là bao
giờ đến 2 tuổi thì ăn cơm, hoặc bao giờ bé chán quá hẵng hay. Nhưng tầm 1
tuổi rưỡi -2 tuổi, khi bố mẹ thầm mong chuyển sang cơm thì con sẽ ăn
ngoan, thì thật tai hại là lúc ấy đã qua thời kỳ bản năng, một số bé
quên mất kỹ năng nhai, chỉ quen nuốt chửng. Thế là gặp phải vấn đề tiếp
theo: Nguy cơ bé không biết nhai, không ăn được cơm dù đã rất chán cháo.
Việc tập cho con ăn cơm khá vất vả, bố mẹ dạy làm sao bằng bản năng tự
nhiên được. Trường hợp của Ổi chính là như thế này. Có bé thì biết nhai
nhưng đã quen ăn nuốt chửng quá lâu nên lười nhai, chỉ nhai chơi chơi
một chút thì được, chứ ăn cả bát cơm là khó. Và nhiều người thấy con
không ăn được cơm lại quay lại cháo và lại diễn lại bài ca ép con ăn.
Như Ổi thì 16 tháng thử cho ăn cơm đã không còn phản xạ nhai. Sau nửa
năm vật lộn đủ mọi cách, cuối cùng đành phải giở đến bài nhai cơm dù
biết là không khoa học, thì con mới có phản xạ nhai trở lại. Có vẻ như
bài nhai cơm của các cụ cũng có lý do của nó.
- Kém kỹ năng nuốt nên đến lớn vẫn ăn chậm: Việc ăn cháo quá lâu còn
dẫn đến một tai hại nữa là làm họng bé chỉ quen nuốt những đồ nhuyễn,
kém nuốt vật thô. Vì thế ngay cả khi đã lớn, đã ăn được cơm nhưng vẫn ăn
chậm vì nhai rất lâu. Kỹ năng nhai kém, lúng ba lúng búng trong mồm,
nhai mãi mới nuốt được. Bằng chứng sống là Ổi. Ổi đã 5 tuổi. Hôm ăn cơm ở
Yochien, đúng bữa Kyusoku (ăn theo suất của trường), bữa mà bé nào cũng
ăn giống bé nào mẹ mới có điều kiện so sánh. Ổi hôm ấy có mẹ ngồi bên,
lại khích tướng liên tục vì bạn Yoshike-kun ăn cực nhanh. Ổi ăn ngoan
lắm, cố gắng lắm, nhưng vẫn chậm nhất lớp. Bạn Yoshike chỉ ăn khoảng
10-15 phút, các bạn khác khoảng 20-25 phút, Ổi phải mất 30 phút. Ổi mếu
máo: con đã cố gắng lắm mà sao vẫn chậm. Đến giờ mẹ mới ngộ ra: Cho dù
Ổi không nói chuyện, cho dù ăn liên túc, xúc thìa mới ngay, không ngồi
ngâm nga, thì vẫn chậm. Vì Ổi nhai để nuốt rất lâu, các bạn khác nhai
nuốt được nhanh hơn nhiều. Nói thêm là Ổi tâp ăn cơm từ 1 tuổi rưỡi, 2
tuổi thì hoàn toàn ăn cơm theo bố mẹ – theo kiểu VN thì cũng là bình
thường, không phải dạng kém cỏi chậm tiến gì lắm. Ổi cũng không mắc
chứng ngậm, không phải ăn rong, ngồi đàng hoàng từ bé, cho ăn cũng không
quá khó, lúc nhỏ thì phải xem tivi 20 phút là xong. Nói chung về VN còn
thuộc diện ngoan, nhưng bấy nhiêu cũng đủ để mẹ đánh mất niềm vui ăn
uống của con, để đến tận bây giờ vẫn còn chịu hậu quả. Ở đây thấy con
người ta mới thấy thèm.
- Không tự xúc cũng do ăn cháo lâu quá: Việc ăn thô/khô sớm sẽ dễ
dàng cho bé tự ăn hơn Bé ngoài 1 tuổi sẽ xuất hiện ý muốn bắt chước bố
mẹ tự xúc, tự ăn. Tầm 15-16 tháng, tay bé đã khá khéo để có thể cho thức
ăn vào miệng. Nhưng nếu là cháo thì bé xúc thìa khó, cũng không bốc ăn
được, bố mẹ phải đút cho con. Tất nhiên kèm với đó là bé đã chán ăn cháo
rồi thì làm sao có chuyện bé tự xúc ăn. Khi bé VN ăn được cơm là lúc
khoảng 2 tuổi (hoặc hơn), thì chúng đã quá quen với việc ăn là phải được
đút. Thế là cứ thế tiếp diễn bài ca đút cơm. Có bé đến 3-4 tuổi, ăn cơm
rồi cũng vẫn phải đút. Hoặc có tự xúc thì cũng rất lề mề chậm chạp.
Quen được người khác phục vụ rồi mà…
Bọn trẻ ở đây hơn 1 tuổi đã học dùng thìa, dĩa tự ăn, bê cốc tự uống.
Bé thích ăn nên tự ăn, và được khuyến khích tập. 1,5 tuổi đã có thể ăn
khá thành thạo. Bố mẹ chỉ ngồi giám sát, và giúp đỡ thôi. Ăn một bữa rất
nhanh vì chúng ăn tự nguyện chứ không phải do người khác nhét vào mồm
mình. Trẻ con 2 tuổi, lũn chà lũn chũn tự mình chọn món ăn, tự mình xử
lý đống đồ ăn, kết thúc bữa ăn cùng bố mẹ rất độc lập, nhanh nhẹn.
Vấn đề thực ra không chỉ là bố mẹ nuôi con nhàn hay vất vả, không
phải chỉ cứ chấp nhận vất vả là ổn. Mà việc nuôi con kiểu VN còn có một
tác hại lâu dài lớn hơn, đó là làm thui chột ý thức tự giác, tự lập của
bé khi vào thời kỳ bé muốn tự làm mà không được làm, khiến bé trở nên
thụ động. Ngày 3 lần, ngày này qua tháng nọ bị ép uổng, quát tháo, dọa
nạt, vả cả dỗ dành chiều chuộng chỉ vì cái sự ăn là nguy cơ khiến bé một
mặt thì đành hanh vô lối, một mặt lại nhút nhát, thiếu tự tin, ỉ lại vì
quen làm theo ý chí người khác. (đặc điểm chung của trẻ con ở VN khác
biệt so với trẻ nước ngoài). Tất nhiên điều này còn do cách nuôi dạy
hàng ngày chứ không chỉ chuyện ăn. Nhưng cách nuôi ăn là một trong những
biểu hiện rõ rệt của việc chăm bẵm quá mức một cách thiếu khoa học dẫn
đến hậu quả trên.
Hơn nữa, người ta có câu: cảm xúc của mẹ sẽ truyền
sang con. Có chắc là mẹ sẽ không bao giờ bực bội trong suốt mấy năm con
ăn uống với những tật ở trên không? Mẹ vui thì con vui, mẹ buồn bã căng
thẳng con cũng sẽ stress theo. Có một lần ở đây, mẹ lỡ đánh Ổi, rồi sau
đó mẹ ân hận quá, đem kể chuyện với chị hàng xóm có bạn học cùng Ổi. Chị
ấy an ủi một câu mà làm mẹ Ổi càng đau khổ hơn: “Tôi cũng đã có 1 lần
đánh con rồi đấy. Không sao đâu, sau đó nhớ xin lỗi con nhé”. Trời ơi,
thằng bé đã hơn 5 tuổi mà chị ấy mới chỉ có 1 lần tét con thôi. Thế mà
mình thì không thể nhớ được đã bao nhiêu lần nghiến răng chỉ vì chuyện
ăn uống của con rồi. Huhu….. Thương con quá. Ổi là cậu bé mà khi về VN
ai cũng thích vì so với trẻ con ở nhà, Ổi rất ngoan, hồn nhiên, tự lập
không bao giờ õng ẹo đỏng đảnh đòi hỏi vô lý… nhưng cũng chính vì thế mà
khi nghe con tự nhận: “Con ăn không ngoan” mẹ cảm thấy nhói đau trong
lồng ngực, cảm thấy như mình đánh mất một cái gì đó vô cùng quí giá của
con. Không đau làm sao được khi một đứa trẻ có bao nhiêu thứ để tự hào
như Ổi mà có một thứ chỉ nói đến con đã tin chắc là mình kém cỏi? Làm
sao để nuôi dưỡng lòng tự tin của con khi mà một ngày 3 lần con đần mặt
ra nghe bố mẹ giục giã ăn cơm? một ngày con được khen bao nhiêu lần và
cảm giác mình tệ bao nhiêu lần???
Xin nói thêm rằng: Não của trẻ mới sinh chỉ có 400 gr, lúc 9 tuổi là
1050gr, và trưởng thành 20 tuổi là 2000gr. Và ai cũng biết rằng, khoa
học hiện đại khuyên các ông bố bà mẹ tìm đủ mọi cách kích thích não bé
trong thời gian não phát triển, kích thích càng sớm càng tốt qua mọi
giác quan: Mắt, tai, mũi, miệng, da. Điều này có nghĩa là giúp bé enjoy
ăn uống chính là một trong những cách kích thích não bé phát triển .
(lược trích tạp chí nuôi dạy ăn uống của trường học của Ổi).
Chắc hẳn nhiều người sẽ thắc mắc: Không có răng thì nhai làm sao
được? Thực ra chỉ cần vài cái răng chúng nó vẫn nhai tốt, nếu được tập
đúng thời kỳ và chế biến đồ ăn hợp lứa tuổi.
Vì vậy, nếu không muốn sau này vất vả với việc ăn của con (đến tận
bao giờ chưa biết) thì, điểm mấu chốt quan trọng là phải tập cho bé ăn
thô đúng thời kỳ. Chúng ăn được thô, đặc sớm sẽ đa dạng hóa được bữa ăn
sớm, duy trì tình yêu ăn uống của bé, không bị chán ăn do phải ăn cháo
mãi, không bị tình trạng ép uổng lâu dài gây ấn tượng sợ ăn. Ăn phải
nhai còn tiết nhiều dịch vị giúp bé ngon miệng, tiêu hóa tốt, lại thèm
ăn….ăn cháo chỉ nuốt chửng hạn chế tiết dịch vị nên bé càng chán ăn.
Ăn khô sớm sẽ giúp bé dễ dàng để tập tự ăn đúng thời kỳ bé muốn tự làm.
Cách chế biến: Một điểm khác biệt nữa cũng đáng học
tập là cách chế biến thức ăn cho trẻ. Ở VN thường nấu bỏ chung thịt,
rau, ..với gạo, ra một bát cháo cho bé ăn cả bữa 1 vị đó. Thử nghĩ mà
xem, người lớn ăn cơm bữa ăn cũng có vài món thức ăn. Miếng này rồi đổi
miếng kia cho đỡ ngán, thì trẻ con cũng vậy thôi.
Hơn nữa, việc nấu lộn như vậy làm cho bát cháo dù có thay đổi kết hợp
thịt cá tôm cua với rau cỏ kiểu gì thì về cơ bản vẫn ra 1 vị same same
nhau. Người lớn thỉnh thoảng mới nếm 1 tẹo thì thấy ngon, chứ còn bé
phải ăn cả bát, mà ăn cả ngày, ăn dài dài món cháo vị giống giống nhau
đó nên chán ăn cũng là dễ hiểu.
Ở đây từ nhỏ họ đã hay cho ăn riêng các món. Có thứ nọ thứ kia mỗi
thứ 1 tý, mỗi thứ một vị khác nhau. Có khi bé không ăn hết 1 món, nhưng
lại ăn hết món khác, mẹ cũng thấy tạm hài lòng.
Một khía cạnh nữa là cho ăn riêng bé mới thực sự được nếm và tập với
vị riêng của từng loại thực phẩm từ nhỏ, để sau này bé ăn được nhiều
thứ. Hồi trước mẹ Ổi rất ngạc nhiên thấy nhiều trẻ Nhật thích ăn cơm
trắng, giờ thì Mít cũng thích cơm trắng như ai. Còn với cách nấu cháo hổ
lốn rau thịt, vị rau không rõ, vị thịt/cá càng không. Nên thực ra gọi
là tập cho con ăn đa dạng, nhưng chủ yếu là tập về tiêu hóa (cơ thể có
đáp ứng được ko, có dị ứng không, có ỉa chảy không….) và đa dạng về dinh
dưỡng, chứ hầu như không có tác dụng tập cho bé về khẩu vị. Thử hỏi các
bé có phản ứng rõ rệt là thích ăn cháo thịt rau ngót chẳng hạn, mà ghét
cháo cá mồng tơi chẳng hạn không? Câu trả lời là không rõ ràng. Khi nào
bé còn hứng khởi với món cháo nói chung thì bé còn ăn, mà khi nào bé đã
chán cháo thì cháo gì bé cũng chẳng ăn cho.
Rồi sau này khi lớn ăn cơm, lúc ấy bé mới bắt đầu tập ăn lại từ đầu
từng món thịt/cá, từng loại rau…Lúc ấy mới thấy bé không ăn cá, bé ghét
ăn thịt, bé chỉ ăn rau nọ, không ăn rau kia…và lúc ấy mới lại tập dần
từng món, nhiều trẻ ăn rất thiên lệch.
Như vậy, một típ nữa để giúp bé ăn đỡ ngán là nấu riêng từng món,
đồng thời cũng giúp bé được challenge với nhiều khẩu vị luôn từ nhỏ.
Lượng ăn và ép ăn:
Một trong những nguyên nhân quan trọng nữa làm bọn trẻ ở VN chán ăn
là bị ép ăn quá nhiều. Lượng ăn tiêu chuẩn theo sách bs dinh dưỡng
khuyên là 200ml/bữa, nhiều gấp 2-3 lần bữa ăn của trẻ Nhật giai đoạn
đầu. Xem thực đơn mẫu cho trẻ 2-3 tuổi của Viện dinh dưỡng Trung ương mà
ặc ặc…người lớn cũng không chắc đã ăn nổi chứ đừng nói đến trẻ con: 6
giờ 2 lưng bát con cơm nát với thức ăn rau, thịt, canh + 1quả chuối
tiêu. 8 giờ mời con xơi tiếp 1 bát cháo trứng 200ml … ặc ặc… Ăn lại còn
chậm như bọn trẻ ở nhà thì cứ gọi là thôi bữa nọ xong thì tiếp luôn bữa
kia, chẳng còn mở mắt ra được nữa. Chả hiểu mấy bác phát minh ra cái
thực đơn này có nuôi con theo thế không mà đi khuyên con người ta như
thế.
Ở Nhật, từ khi mang thai, các bà mẹ đã có ý thức ăn uống vừa phải.
Chỉ được phép tăng khoảng 10 kg. Mẹ bầu Mít chung kết là tăng 13 kg, mà
bị nhắc nhở suốt thai kỳ. Rất hiếm người tăng đến 13 kg khi mang bầu. Họ
không cho rằng mẹ phải ăn thật nhiều để con to khỏe mới là tốt. Quan
niệm bà bầu phải ăn cho 2 người giờ đến bà già ở đây cũng tuyên bố là cổ
hủ lạc hậu. Hehe…Trẻ con Nhật sinh ra thường chỉ từ 2,8 kg đến 3 kg.
Mít trong bụng mẹ luôn bị bác sĩ lắc đầu: to quá, trong khi nói kích
thước ra thì ở VN bảo có gì đâu mà to. Vì kiểm soát sức khỏe như vậy,
các bà mẹ Nhật sinh con xong rất nhanh chóng trở lại form ban đầu, đi
khám định kỳ 1 tháng sau sinh mẹ đã mặc quần cạp trễ cũng không hiếm
gặp, trông cứ phơi phới như thiếu nữ…con 3-4 tháng là hầu hết mẹ đều trở
lại thon thả như thường. Trong khi ở Việt Nam các bà béo ú béo ụ sau
sinh được coi là bình thường…phải béo thế mới có sức, ai không béo mới
là có vấn đề cần lo lắng. Con đến cả 1 tuổi, 2 tuổi rồi mà mẹ vẫn béo.
Và rồi không bao giờ trở lại số đo cũ cũng là điều đương nhiên. Thực tế
thì phụ nữ Nhật họ đâu có béo mà họ vẫn khỏe, một mình một tay nuôi 2-3
đứa con trứng gà trứng vịt làm gì có người giúp việc (người Nhật còn
thường đẻ rất dày nữa), chồng thì đi làm đến 11 giờ đêm mới về… không
khỏe sao làm vậy được. Về lâu về dài, người Nhật cũng vẫn là người sống
lâu nhất thế giới. Chưa nói đến khía cạnh mẹ béo, con to quá dễ sinh đủ
các thứ bệnh. Ở đây, Mít trong bụng mẹ siêu âm thấy hơi to một chút (ở
mức độ nếu ở VN thì sẽ đáng tự hào hơn là lo), thì bác sĩ Nhật đã yêu
cầu mẹ thử máu xét nghiệm tiểu đường ngay từ trong thai kỳ.
Một đứa trẻ và một bà mẹ ở Việt Nam được khen là nuôi con tốt khi đứa
trẻ đó bụ bẫm, thậm chí là béo. Nhiều đứa trẻ cân nặng đã nằm trong
miền báo động thì bố mẹ lại tự hào, rồi được lấy làm gương cho những đứa
khác, nhiều đứa trẻ hoàn toàn bình thường thì ai cũng xót xa: nó gầy
quá. Bà mẹ nào cứng bóng vía thì cũng sẽ bị ông bà, cô dì chú bác, người
thân quen dèm pha: nuôi con kiểu gì mà nó bé tý thế. Thằng X, con bé Y,
cũng ngần ấy mà nó nặng … kg rồi cơ đấy. Một trong những lời thăm hỏi
nhau không thể thiếu là thằng bé, con bé mấy kg rồi? Ngay như Ổi, lần
nào gọi điện nói chuyện với ông bà cũng không thể thiếu nội dung cân
nặng. Hehe…
Trẻ con Nhật về VN chắc là bị chê suy dinh dưỡng hết lượt. Ở khu nhà
Ổi, tất cả bọn trẻ con đều nhỏ hơn Ổi ở độ tuổi tương đương. … Ở
Yochien, Ổi là đứa lớn gần nhất lớp nhưng mà về VN chẳng là gì hết.
Nhưng các bà mẹ Nhật ở đây họ không than vãn con còi, không tìm cách ép
con ăn. Họ chỉ cần nó khỏe, ngoan, nghịch ngợm phát triển bình thường là
được. Thay vì chú trọng nhồi cho con béo, họ đem con ra ngoài vận động
nhiều để phát triển thể lực, phát triển trí tuệ. Thay vì sợ con cảm ốm
sẽ sụt đi vài lạng, con được ra ngoài chơi là quan trọng hơn. Con cởi
tất ra để tập chịu rét tăng sức đề kháng là quan trọng hơn. Bọn trẻ con
Nhật mũi dãi ròng ròng mà chân không tất, sờ vào lạnh ngắt như kem là
cảnh thường thấy…Chẳng phải kháng sinh gì hết. Lớn lên chúng khỏe. hehe …
Mẹ ở VN mà thế sẽ bị chê là lười biếng, chăm con không chu đáo. Nhưng
kết quả là ra ngoài rồi mới thấy giống người yếu nhất thế giới là người
Việt Nam. Đi bộ vài trăm mét đã thở ra đằng tai. Trời hơi lạnh đã áo đơn
áo kép mà vẫn cảm cúm tùm lum…
Con bé Miku-chan cháu bà Etchan, nửa năm không tăng cân tý nào, mới
gặp lần trước 11 tháng 9.5 kg tròn xoe như bóng, lần sau 18 tháng vẫn
chỉ có 9.8 kg, gầy nhẳng. Bảo mẹ nó là nó bé, mẹ nó cãi: không bé đâu,
bình thường đấy. Trong khi vào WTT, 10 mẹ thì 9,5 mẹ kêu con lười ăn,
kêu nó bé, trong khi chỉ số đưa ra so với bọn Nhật này còn cao chót vót.
Nhìn thực đơn thì toát mồ hôi, thấy ăn ăn uống uống suốt ngày, thế mà
vẫn con lo tính nhồi thêm. Hóa ra kêu ca hay đau khổ cũng là do mình
nghĩ thế nào thì nó là như thế thôi.
Vì không chăm chắm lo cho nó tăng cân, nên vào những khoảng thời gian
sinh lý, lúc bé ốm đau, bé lười ăn hơn thì họ cũng không sốt ruột mà ép
uổng bé, dẫn đến ấn tượng sợ ăn, và mắc bệnh chán ăn mãn tính luôn.
Cũng chính vì không ép ăn nên bọn trẻ con Nhật đứa nào cũng thèm ăn.
Mỗi khi đi chơi hoặc có bạn đến nhà. Đem bánh kẹo hoa quả ra là bọn trẻ
con Nhật nhảy bổ tới, còn Ổi dửng dưng như không. Mẹ Ổi thì dỗ con: con
ăn cái này không? Con ăn cái kia không? Còn các mẹ khác thì: Ăn nốt cái
đó thôi đấy nhé. (Họ nói thế trong khi con họ bé tý đấy nhé, ở VN là bị
coi là còi đấy nhé). Ổi ăn được 1 cái thì bọn kia chả xơi hết cả chục
cái rồi…. Kết quả chung cuộc là đứa trẻ không bị ép, không bị mắc chứng
chán ăn, sẽ ăn nhiều hơn nhiều. Bố mẹ thì nhàn tênh.
Thế tại sao ăn thế mà không bụ? bởi vì cũng sẽ có bữa chúng nó hầu
như chẳng ăn gì. Không sao, không phải canh từng bữa. Lúc nãy nó ăn 1
quả quít rồi. hêhê…(những 1 quả quít cho bữa tối cơ đấy), 1 tuổi đã
không uống sữa gì hết, cũng chẳng sao…chẳng 1 lời than vãn sốt ruột nào.
Nó không thích, đơn giản thế thôi.
Mọi người sẽ bảo: cuối cùng thì là chúng nó vẫn còi là không ổn rồi.
Đúng, chúng nó còi nhưng chúng nó sau này vẫn cao 1m7, 1m8 cả, chúng nó
khỏe, dai sức. Chúng nó còi nhưng thói quen ăn uống tốt. Không làm bố mẹ
phiền lòng. 1 tuổi rưỡi là đi chơi khắp nơi ăn cái gì chung với bố mẹ
cũng được rồi. 2 tuổi ngồi bàn đàng hoàng, tự xúc cơm, mì ăn nhanh như
người lớn…kết thúc bữa cùng người lớn không phải đợi chờ giục giã. Bố mẹ
con cái có nhiều thời gian vui vẻ hạnh phúc với nhau thay vì mặt nặng
mày nhẹ vì bữa ăn. Tự lập và tự tin, vì được tôn trọng ý thích, được làm
theo ý thích của mình, không bị nghe bố mẹ rầy la. Đó là những cái mà
bọn trẻ và bố mẹ của chúng được.
Không đáng để học tập sao? Mẹ Mít đang học để làm cho Mít đây.
Đây là tiến độ tập ăn của Mít
Giai đoạn sơ kỳ: (5-6 tháng)
5 tháng: bắt đầu tập ăn dặm, tập từ 1 thìa cháo trở đi (1 thìa là 5 ml).
(Tăng dần lên từng thìa, cho đến khi ăn được 6 thìa = 30ml).
Cháo trắng nấu tỷ lệ 1:10 (1 gr gạo 10ml nước). nghiền nhuyễn, rây qua lưới, (hoặc xay cũng được), không nêm gì hết.
Giai đoạn này thực chất chỉ là tập ăn, tập làm quen với thìa, tập nuốt. Còn lượng ăn rất ít, vẫn ăn sữa như bình thường.
6 tháng- Chính thức ăn dặm. Gọi là chính thức nhưng mỗi bữa vẫn chỉ
40ml thôi, thêm 10-15ml rau. Sữa vẫn là chính. Ăn cháo xong uống bù thêm
sữa tùy nhu cầu. So với các bạn ở VN thì cực ít, nhưng mẹ cháu vẫn hỉ
hả lắm… Nếu bát cháo 200ml theo công thức của VN chắc chắn Mit chán
không ăn hết.
Mỗi bữa tổng cộng khoảng 60ml (40ml cháo, 15ml rau).
Cháo bánh mỳ, chỉ nghiền bằng tay, không rây nữa
6.5 tháng
Khi bé đã quen với thìa, biết nuốt, tầm 6-6,5 tháng, bắt đầu không rây
nữa (tương đương với không dùng máy xay nữa). Cháo nghiền cho hạt vỡ ra
(hoặc nấu từ cháo gạo vỡ). Tỷ lệ vẫn là 1:10.
Mẹ cháu được một người bạn từ VN sang cho 1 túi gạo vỡ. Ko biết là cỡ
bao nhiêu, chỉ biết hạt rất nhỏ, như hạt tấm thôi. Mấy ngày đầu thì mẹ
cháu nấu xong lại đem nghiền thêm 1 chút nữa. Sau đó khoảng 1 tuần thì
cũng không nghiền nữa. Túi gạo 0,5 kg, ăn hết là khoảng 2 tuần, cũng vừa
vặn tốt nghiệp cháo gạo vỡ.
Khoảng 6 tháng 3 tuần, Mít ăn cháo gạo vỡ, lổn nhổn thế này:
Đến cuối giai đoạn sơ kỳ, chỉ nghiền sơ sơ. (tương đương với cháo hạt cỡ to)
Ở Nhật có bộ đồ chế biến ăn dặm, và họ không dùng máy xay. Theo kinh
nghiệm mẹ Ổi đã từng dùng máy xay với Ổi và lần này dùng bộ chế biến tay
với Mít thì dùng máy xay rất khó để điều chỉnh độ thô. Để chuyển đổi từ
dạng xay nhuyễn sang dạng thô hơn thì nên dùng gạo vỡ (nếu bé khó khăn
thì nghiền thêm bằng cối nghiền). Máy xay hoặc là nhuyễn hẳn, hoặc là
vẫn có chỗ thô quá, bé dễ ọe.
Giai đoạn Giữa kỳ (7-8 tháng)
Mít về VN đến 8,5 tháng mới quay lại Nhật, trong thời gian ở VN mẹ cháu không chụp ảnh món ăn nên không có tư liệu.
Tiến độ tập ăn thì thế này
Đầu giai đoạn giữa kỳ
7 tháng 1 tuần: Cháo hạt loãng 1 gạo 8-10 nước. Thịt xay. Rau luộc chín
rồi dùng dụng cụ chế biến ăn dặm để mài (thô hơn xay 1 tý).
8 tháng: cháo hạt đặc hơn, 1 gạo 7 nước. Thịt vẫn xay. Rau băm.
Với độ nhão này, Mít vẫn nuốt chửng thức ăn. Nhưng về khả năng nuốt thô
thì ổn. Cháo hạt 1:7 khá đặc, rau lá mẹ băm nhỏ, Mít ăn và nuốt rất tốt
8,5 tháng: Chuẩn bị sang giai đoạn sau, Cháo hạt đặc hơn nữa: 1 gạo 5-6 nước.
Là lá la la… Mít bắt đầu có phản xạ nhai rất rõ rệt.
Thịt băm, Răm xắt nhỏ. Hoa quả mềm như đu đủ, xoài xắt nhỏ 2 mm
Có sách trong tay, có kinh nghiệm các bé ở Nhật xung quanh mình, mẹ
mạnh dạn hơn, và mẹ phát hiện ra thêm một niềm vui tuyệt vời nữa, mà hồi
nuôi Ổi mẹ chưa biết đến, là mỗi phát triển của con trong sự nghiệp tập
ăn. Hầu như là mỗi tuần Mít đều có tiến bộ. Hầu như mỗi ngày con đều
làm cả nhà cười sung sướng. Này nhé. Mấy hôm trước thì xoài, đu đủ,
chuối phải dùng thìa nạo, vài hôm sau đã ăn được miếng xắt 1-2 mm. Vài
hôm nữa lại miếng to hơn. Cùng 1 món mà bố mẹ liên tục bất ngờ vì những
tiến bộ của em. Lúc thì đi ăn hàng với bố mẹ, em đã có thể ăn từng mẩu
xúp lơ xanh đến hết cả bông lơ của anh Ổi. Lúc thì sáng đòi ăn mì tôm,
sợi dài em mút tụt vô miệng chén ngon lành…làm cả nhà cứ mắt tròn mắt
dẹt … Em nuốt thô ngày càng thành thạo. Nhai bằng lợi ngày càng giỏi
hơn.
Mít còn biết hút bằng ống hút nữa rồi nhé. Ai lại cứ xúc từng thìa
nước nữa, chẳng ra dáng tý nào. Sau mỗi bữa ăn bây giờ em cầm cốc tu vài
phút là hết tiêu 50 ml nước hoa quả.
(Về kinh nghiệm tập cho uống ống hút: Mấy ngày đầu Mít chỉ biết cắn
cắn chơi chơi, thỉnh thoảng mút 1 cái, chẳng may có tý nước vào miệng.
Nhưng bữa nào mẹ cháu cũng dọn ra, cho Mít quen dần. Khoảng 1 tuần là
Mít hiểu, trong cái cốc đó có nước. Nếu mút thì sẽ được nước vào mồm)
Giai đoạn Cuối kỳ
9 tháng: Bây giờ thì Mít đã ăn thô giỏi lắm rồi. Có
vẻ như Mít đã rất sẵn sàng để ăn cơm như của bố mẹ..Mít cực kỳ thích ăn
cơm người lớn. Bố tham hay cho cả thìa cơm mà Mít cũng ăn vèo cái hết.
(cơm gạo Nhật mềm và dẻo mà). Lại rất thích thức ăn của bố mẹ. Bữa cơm
của cả nhà là Mít phải lượn 1 vòng bằng hết các món thì thôi. hehe…không
có món gì thoát khỏi hai hàm …lợi của Mít … hehe … đến thời điểm này
Mít mới nhú được 1 chiếc răng khoảng 1 mm, 1 chiếc có vẻ đang chọc lợi
lên. Với vốn “công cụ lao động” ít ỏi thế mà Mít đã cắn được từng miếng
bánh vỡ ròn tan, cắn chuối từ quả chuối bố cầm, cắn dâu tây … còn miếng
thì xắt to cỡ đầu ngón tay là vô tư rồi.
Theo sách thì đáng ra đầu giai đoạn cuối kỳ, lúc này vẫn ăn cháo 1:5
(1 gạo 5 nước), nhưng vì Mít rất thích ăn đặc, nên mẹ cháu nấu 1 gạo 3-4
nước (như cơm nát rồi). Rau xắt khúc.
Ăn thô được, thực đơn của Mít đa dạng hơn nhiều rồi. Mít ăn đủ cả: gạo, spaghety, undon (mỳ Nhật), bánh mỳ, corn flake,…
Mẹ thường đổi bữa cho Mít ngày 3 vị khác hẳn nhau. Sáng bánh mỳ, hoặc
mỳ ống, khoai tây, khoai lang, corn flake….Trưa thì mì Nhật, bún phở,…
tối cơm, …rau thịt cũng mỗi bữa một kiểu. Trộm vía, cho Mít ăn là một
công việc vô cùng thú vị. 2 mẹ con cứ toe toét hỉ hả với nhau… Nhìn cái
miệng em nhai mà yêu không tả được…Nghĩ lại ngày xưa anh Ổi bị mẹ nhét
sáng cháo chiều cháo tối lại cháo. Huhu… thương Ổi quá.
Mít hút ống hút quá thành thạo rồi. Cực thích uống nước. Má tóp cả
vào mà mút, điều chỉnh tốc độ mút và tốc độ nuốt nhịp nhàng, tọp tọp tọp
tọp….hihi …yêu thế. Nhoắng cái hết nước…
Với tiến triển như bây giờ thì mẹ cháu đã nhìn thấy trong tầm tay
chuyện đi chơi ngày chủ nhật không cần mang thức ăn riêng cho Mít rồi.
Hihi…
Giai đoạn hoàn thiện: 1 tuổi-1,5 tuổi
Tình hình ăn uống của Mít lúc 15 tháng: Một đứa trẻ
không bị đánh mất niềm vui ăn uống sẽ muốn thử thức ăn khi thấy món mới,
thấy ai uống gì cũng xin. Đối với đứa trẻ này, ăn là khám phá, ăn là
thích thú. Còn với những đứa trẻ như Ổi, khi đã có một quãng thời gian
dài bị ép ăn thứ mình không thích, bị ấn tượng sợ ăn thì ngay cả bây giờ
đã ăn ngon miệng với hầu hết mọi thứ, nhưng vẫn còn di chứng: Phản ứng
hoàn toàn ngược lại với Mít khi có đồ ăn không quen, luôn dè chừng, từ
chối thử, với tâm niệm sẵn trong đầu: nó không ngon, không cần thử cũng
biết. Mà ngày xưa hồi mới ăn dặm Ổi cũng thích ăn, ăn nhanh lắm đấy.
Huhu…
Sau bài kinh nghiệm ăn dặm, có nhiều người muốn mẹ Ổi chia sẻ thêm về
thực đơn, cách chế biến, lượng ăn,….Mẹ Ổi viết thêm bài này để trả lời
chung được cho nhiều người. Gọi là chia sẻ những thông tin theo sách
nuôi con của Nhật mà mẹ Ổi đang theo thôi. Hy vọng giúp ích được phần
nào cho công cuộc chăm sóc nuôi nấng các cục cưng của chúng ta.
Lượng ăn cho mỗi bữa và số bữa ăn dặm, chủng loại thực phẩm theo tháng tuổi
Bé 5-6 tháng: ăn 1 bữa dặm/ngày
Đạm: 5-10 gr (cá thịt trắng: tara hoặc sirazu, đậu phụ 25 gr, trứng: dưới 2/3 lòng đỏ, trứng ở Nhật to hơn ở VN nhiều)
Cháo 1:10 5-30 gr (gạo, mì, bánh mỳ)
Rau: 5-20 gr (cà rốt, bí đỏ, chân vịt, cà chua, kabu, bắp cải, súp lơ xanh, chuối, táo, quít)
Sở dĩ lượng dao động lớn như vậy vì cách tập của họ bắt đầu từ 1 thìa, 5
gr, thấy bé ăn ko sao thì tăng dần từng thìa đến khi được lượng cận
trên
Bé 7-8 tháng: ăn 2 bữa dặm/ngày, nguyên liệu như giai đoạn trước cộng thêm:
Đạm: 10-15 gr (trứng: cả lòng đỏ, đậu phụ 40-50 gr, sản phẩm sữa bò:
85-100 gr, thịt lườn gà, natto, cá thịt đỏ (sau 8 tháng), gan gà)
Cháo 1:7 40-80 gr (corn flake, macaroni, )
Rau: 25 gr (natto, dưa chuột, nấm các loại
Bé 9-11 tháng: ăn 3 bữa dặm/ngày, nguyên liệu như giai đoạn trước cộng thêm
Đạm cá 15 gr (thêm tôm đồng)
Đạm thịt lợn/bò/gà: 5-18 gr
Đậu phụ: 40-50 gr
Cháo 1:5 90-100 gr (thêm bún, miến)
Rau: 30-40 gr (thêm giá đỗ, măng, nori)
Bé 1 tuổi – 1,5 tuổi: 3 bữa/ngày, nguyên liệu như giai đoạn trước cộng thêm
Cá: 15-18 gr (thêm mực, tôm, cua, cá khô, trứng tăng lên 1/2-2/3 cả quả)
Thịt lợn, thịt bò: 5-18 gr
Đậu phu: 50 gr
Rau: 40-50 gr (hầu như tất cả các loại rau)
Cơm nát: 80-90 gr
Có 1 điểm khác biệt là ở nhà cho ăn dặm là thay bữa sữa bằng bữa dặm
luôn. Còn ở đây, công thức họ cho ăn như thế, nấu lên các mẹ sẽ thấy rất
ít, sau đó nếu bé thích thì bù thêm sữa theo nhu cầu. Với cách ăn này
mẹ cháu thấy là vừa vặn cho Mít, thường là Mít ăn hết trước khi chán.
Hoặc có bỏ thừa thì cũng chỉ bỏ vài thìa thôi. Những giai đoạn ăn tốt,
sau mỗi bữa Mít có thể ăn thêm 100ml sữa. Có giai đoạn kém thì không
uống sữa nữa.
Từ 4 tháng tuổi, Mít ăn 5 bữa/ngày. Mỗi bữa 200ml sữa. Lịch ăn cách 4 giờ/bữa
6:00 sáng – 10 giờ sáng – 2 giờ chiều – 6 giờ chiều – 10 giờ tối.
Sau đó khi ăn dặm thì cứ trừ đi bữa sữa bằng bữa dặm nhưng số lượng bữa
không thay đổi. Hoa quả, sữa chua…included trong bữa chính. Đến khi Mít
10 tháng thì bỏ bữa sữa lúc 10 giờ đêm, số bữa/ngày rút xuống còn 4
bữa/ngày.
Nước trà, nước trái cây thường include trong bữa ăn dặm. Thỉnh thoảng
cho Mít ăn bánh thêm vào giữa bữa tùy tình hình ăn bữa chính.
Để bé biết tự ăn:
Về lý thuyết thì:
Bé 6-7 tháng: cho bé cầm bánh khô để tự gặm ăn. Bánh dễ tan trong miệng, bé ko có răng vẫn ăn tốt.
Bé 8 tháng: tập cho tự uống bằng ống hút. 1 tuổi tự bê cốc uống.
Khi nào bé bắt đầu thích với thức ăn cho vào miệng thì để bé làm. Mới
đầu cho bé 1 chiếc thìa, 1 chiếc bát để bé tự chọc ngóay, nếu bé đã khéo
một chút, có thể nhét thức ăn vào miệng thì mặc sumoku (áo yếm có tay
dài) cho bé, trải nilon xung quanh để bé tự bốc. Tầm trên dưới 1 tuổi có
thể xúc thức ăn vào thìa, giúp bé cầm thìa cho vào miệng. Thức ăn củ
quả thái to dễ cầm cho bé cầm tự ăn…, cơm nắm thành miếng nhỏ, thịt băm
viên thành miếng nhỏ…chế biến sao cho bé dễ cầm…
Tuy nhiên với vấn đề tự ăn này thì Mít không làm người mẫu được rồi. Giờ
10 tháng rồi mà Mít chỉ thích lật úp cái bát, đĩa thức ăn xem dưới đáy
nó thế nào thôi. Haha….Mẹ cháu đang tập dần…bằng bánh, bằng táo, cho cầm
tay để ăn, dâu tây thì mẹ cắm vào dĩa cho Mít tự chọc vào mồm ăn.. Chắc
mẹ cháu cũng chuẩn bị tập cầm tay cho Mít xúc thìa ăn cơm là vừa.
Nguyên tắc: không sợ bẩn, không ngại phiền toái (trước bữa rửa ráy, sau
bữa rửa ráy), không áp đặt bé là không thể làm được để làm hộ hết, ….
hehe.. nói thì vậy chứ thực hiện thì cũng oải đấy. Quyết tâm! quyết tâm!
quyết tâm! …. haha…
Cách chế biến độ thô và độ mềm:
Lúc 5-6 tháng thì có thể dùng máy xay nhuyễn, hoặc luộc chín rồi dùng
bàn mài mài (với rau củ), hoặc cối nghiền (với rau lá). Từ lỏng đến đặc
dần
8 tháng thì cháo hạt, thịt băm nhỏ, khoai tây, bí đỏ luộc chín rồi dùng thìa bằm nát.
Giữa giai đoạn cháo hạt và cháo chuyễn (tháng thứ 6-7), có thể dùng cháo
gạo vỡ hoạc cối nghiền cho hạt cháo vỡ bớt ra. Tùy vào khả năng tiếp
nhận của bé.
Độ mềm: miếng cà rốt ấn ngón tay thấy nó nát ra
9 – 10 tháng nếu bé ok, có thể xắt miếng nhỏ 0,5-1cm nấu chín mềm cho bé ăn.
9 tháng: mềm cỡ chuối chín
11 tháng: mềm cỡ miếng chuối vừa chín tới
1 tuổi-1,5 tuổi: thịt thái thật mỏng xắt miếng nhỏ, cá miếng nhỏ, rau cắt khúc.
Độ mềm dùng thìa có thể dễ dàng cắt đứt miếng cà rốt.
Chú ý:
1. rau, thịt nấu chung với cháo thì nó sẽ nhuyễn vào nhau bé dễ ăn. Khi
nấu riêng thì nó sẽ khô, rời rạc. Để bé dễ ăn thì thêm chút nước (lỏng
đặc tùy ý), rồi chế thêm bột ngô tạo độ kết dính, trơn nhuyễn cho bé dễ
ăn.
2. Xúc thìa thật bé thôi. Ở VN hay có kiểu xúc thìa đầy, rất to. Thứ
nhất là bé dễ nghẹn, thứ hai là bé ăn mất ngon. Bạn cứ thử tống một
miếng đầy ứ miệng và một miếng ít ít vừa phải xem có đúng thế không.
Nêm gia vị:
Giai đoạn đầu kỳ (bé 5-6 tháng): Về nguyên tắc, không nêm gia vị, tuy
nhiên có thể nêm như sau cũng được. Thời kỳ này kiểu Nhật chỉ ăn 1 bữa
dặm
- đường trắng: 0 ~ 1/3 thìa con (0~1 gr)
- Bơ, magarine: o~1/4 thìa con (0~ 1gr) (bơ có muối)
Giai đoạn giữa kỳ (bé 7-8 tháng): Về nguyên tắc, không nêm gia vị,
tuy nhiên có thể nêm như sau cũng được. Thời kỳ này kiểu Nhật ăn 2 bữa
dặm
-Đường trắng: 2/3 ~5/6 thìa con (2~2.5 gr)
- Bơ, magarine: 1/2~5/8 thìa con (2~2.5 gr)
Giai đoạn cuối kỳ (9-11 tháng): lượng có thể nêm cho 1 bữa. Bé ăn 3 bữa/ngày. Sách không nhấn mạnh về việc không nêm gia vị nữa.
- Đường trắng: 1 thìa con (3 gr)
- Bơ, magarine: 3/4 thìa con (3 g)
- Muối: 1/50 thìa con (0.12 gr)
- Xì dầu: 7/50 thìa con (0.84 gr)
- Mayonaise: 3 g
- Tomato ketchup: 3 g (3/5 thìa con)
- Giai đoạn hoàn thiện (1~1,5 tuổi): lượng có thể nêm cho 1 bữa. Bé ăn 3 bữa dặm/ngày
- Đường trắng: 4/9 thìa nhỏ (4gr)
- Bơ, magarine (bơ có muối): 1 thìa nhỏ (4 gr)
- Muối: 1/15 thìa (0.4gr)
- Xì dầu: 1/2 thìa nhỏ (3gr)
- Mayonaise: 4 gr
- Tomato ketchup 10 g (2/3 thìa to)
Phương pháp ăn dặm kiểu Nhật: Vì sao áp dụng cho con không thành công?
Phương pháp ăn dặm kiểu Nhật đã nhanh chóng lan truyền rộng rãi,
nhiều người đã thành công nhưng cũng không ít người thất bại hoặc đành
biến hóa thành “nửa kiểu Nhật, nửa kiểu Việt Nam”.
Khi con bắt đầu bước sang tuổi ăn dặm, chị Hiền (Dịch Vọng, Cầu Giấy,
Hà Nội) đã tìm hiểu nhiều tài liệu, “cày nát” các diễn đàn và rất tâm
đắc với phương pháp ăn dặm kiểu Nhật.
Phương pháp này mang lại nhiều tiện ích cho mẹ và nhất là cho con.
Bởi không quá chú trọng đến lượng ăn mà quan tâm đến sự thích thú của
con, nên con không rơi vào tình trạng bị ép ăn, rồi chán ăn, sợ ăn.
Chị Hiền đã in đầy đủ các tài liệu hướng dẫn, thực đơn ăn dặm theo
từng thời kì với tinh thần hào hứng và niềm tin…chắc thắng . Tuy nhiên,
cho đến lúc này, khi bé Phương Anh vừa tròn 1 tuổi, chị phải thừa nhận
là mình đã thất bại.
Không chỉ chị Hiền mà rất nhiều bà mẹ khác cũng chia sẻ trên các diễn
đàn về sự thất bại của mình. Kế hoạch áp dụng phương pháp ăn dặm kiểu
Nhật bị… phá sản hoàn toàn hoặc chuyển sang dạng nửa Nhật nửa Việt Nam
(cho ăn thô đúng thời kì nhưng vẫn phải đi ăn rông, chơi trò chơi, xem
tivi…).
Nguyên nhân là do đâu?
Thiếu kiên nhẫn
Đây được coi như “rào cản” lớn nhất trên đường đi đến thành công. Các
bà mẹ thường sốt ruột khi thấy con tăng cân chậm, lượng ăn ít. Và thế
là họ cố gắng ép, tìm mọi cách để ép như: vừa ăn vừa chơi, vừa ăn vừa
xem TV, đi rông…
Theo các chuyên gia dinh dưỡng, trẻ từ 1-5 tuổi sẽ có những giai đoạn
biếng ăn sinh lý. Các mẹ phải hết sức kiên nhẫn, bình tĩnh cùng con
vượt qua giai đoạn này. Có thể thay đổi thực đơn, đẩy xa khoảng cách bữa
ăn hoặc chia nhiều bữa nhỏ, ăn thêm hoa quả, sữa chua, các chế phẩm từ
sữa nhiều dinh dưỡng, uống bổ sung vitamin theo chỉ định của bác sĩ nếu
trẻ thiếu chất.
Chị Xuân (Dịch Vọng, Cầu Giấy) chia sẻ: Bé Duyên biếng ăn đến hơn 3
tuổi, có khi một năm chỉ lên được 3-4 lạng. Nhưng khi sang tuổi thứ 4,
cháu ăn uống tốt hẳn lên, cân nặng, chiều cao tương đương, thậm chí còn
nhỉnh hơn các bạn cùng trang lứa.
Nói như ông cha xưa, qua “đốt” rồi con sẽ lại ăn tốt. Vì thế không
nên quá ép trẻ dẫn đến những hậu quả lớn hơn, không chỉ là sợ ăn mà còn
ảnh hưởng không tốt đến tâm lý của trẻ. Đây cũng là tinh thần cơ bản của
phương pháp ăn dặm kiểu Nhật: tìm mọi cách để trẻ yêu thích bữa ăn, qua
đó phát triển cả về tình cảm và trí tuệ của trẻ.
Sử dụng ghế ngồi ăn không đúng thời điểm
Chị Hiền cho rằng một trong những nguyên nhân thất bại của chị là
không cho bé ngồi vào ghế ăn ngay từ đầu. Chị mua ghế khi cháu đã sang
tháng thứ 10, biết trèo leo nghịch ngợm và đúng vào giai đoạn biếng ăn.
Vì thế cháu không hợp tác với mẹ, ngồi được 5-10 phút là đứng dậy, trèo
lên đòi ra ngoài.
Các mẹ hãy cho trẻ ngồi vào ghế tập ăn ngay khi trẻ ngồi vững để tạo
thói quen ăn uống một chỗ, có kỉ luật, không đi lung tung. Trẻ dần rèn
luyện thói quen đến bữa ăn là ngồi ghế, ăn xong mới được đi chơi. Như
thế cả mẹ và bé đều khỏe và nhàn.
Mắc bệnh so sánh
Những bậc làm cha mẹ thường không thoát khỏi thói thường tình là hay
so sánh con mình với con người khác để rồi không chịu được áp lực từ
chính bản thân và những người xung quanh. Mà nếu theo phương pháp ăn dặm
kiểu Nhật thì trẻ thường sẽ không bụ bẫm vì họ không chú trọng cân nặng
để bắt con ăn mà quan trọng là con cứ phát triển trong giới hạn cho
phép, lanh lợi là được.
Chị Hiền bức xúc vì thường xuyên phải nghe những lời than phiền rằng
con còi quá, mẹ không biết chăm. Họ hàng nội ngoại đều bảo phải ép chứ,
trẻ con mà, đứa nào chẳng phải ép, cứ học tập cái gì ở đâu đâu, nó ăn
được mới có sức, phải ép ăn dạ dạy nó mới to ra, mới “quen dạ” để ăn
được nhiều hơn… Bản thân chị nhìn con người ta mập mạp cũng thấy chạnh
lòng. Dù con nhanh nhẹn, thông minh,biết nhiều điều hay nhưng mẹ vẫn
không thỏa lòng về cái sự ăn của con, thế là lại chặc lưỡi “thôi thì… cứ
ép.”
Bất đồng quan điểm trong gia đình và “phó mặc” cho người giúp việc
Một yếu tố giúp các bậc cha mẹ thực hiện thành công phương pháp này là
phải có sự thống nhất về tư tưởng lẫn hành động của những người trong
gia đình và cả người giúp việc. Chị Lan (Thanh Xuân Bắc) tâm sự: mình đi
làm, bà nội ở nhà cho cháu ăn, nó mà không ăn thì bà sẽ cho đi rông. Bà
cứ chủ trương ăn nhiều mới tốt, mới khỏe.
Nhiều gia đình có người giúp việc cũng lâm vào cảnh “trên dưới không
thông”. Cho bé ăn được thì mới hoàn thành nhiệm vụ. Bố mẹ đi làm cũng
không thể kiểm soát hết tình hình ở nhà. Có lần chị Mai đi làm về sớm,
lúc bác giúp việc đang bế con gái chị ra trước ngõ cho ăn. Nếm thử cháo
thấy mặn quá, chị hỏi, bác ấy bảo: tôi cho 1 thìa nước mắm, ăn nhạt thế
làm sao ăn được?!!
Trên đây là những trở ngại thường gặp khi áp dụng phương pháp ăn dặm
kiểu Nhật. Không có cách nào khác là bố mẹ phải luôn tâm niệm “kiên
nhẫn, kiên nhẫn và kiên nhẫn”, ắt rồi sẽ đến ngày được “hái quả ngọt”!
Sưu tầm!
